Kat in het bakkie

Katten zijn overal in onze samenleving, soms zelfs zonder dat we het doorhebben. Bijvoorbeeld in onze Nederlandse spreekwoorden. Een kater hebben, kattenkwaad uithalen, niet voor de poes zijn. We gebruiken onze viervoeters volop metaforisch! En soms is het niet echt duidelijk waarom nou precies. We pikken er enkele bekende katten-uitspraken uit om deze wat nader toe te lichten!

Kat in het bakkie
Een klusje dat makkelijk geklaard is. Maar een kat in een bakkie stoppen is eigenlijk helemaal niet zo eenvoudig, dus waar komt dit vandaan? Nou, kat is waarschijnlijk een verbastering van het woord gadji, wat eigenlijk loon of opbrengst betekende. Kat in het bakkie zou dus zoiets zijn als geld in het laatje. Een typisch voorbeeld van een gezegde dat in de loop van de tijd verbasterd is. 

De kat op het spek binden
Iemand dermate in verleiding brengen dat het onweerstaanbaar wordt. Ook deze uitdrukking is verhaspeld door de jaren heen. Twee uitspraken komen hier samen. Namelijk 1) men moet de kat niet bij het spek zetten = iemand niet in verleiding brengen. En 2) als men de kat op het spek bindt wil hij er niet van vreten = je moet anderen niets opdringen, want dat werkt niet.

De kat uit de boom kijken
Afwachtend zijn. Vermoedelijk is dit spreekwoord ontstaan door de relatie tussen katten en honden. Een kat die achterna werd gezeten door een hond, vluchtte vaak een boom in. Slim, want honden klimmen niet. Zodoende zat er voor de hond niets anders op dan te blaffen en de kat uit de boom te kijken. Rond de 17e eeuw gebruikte men het gezegde als men lang op een kat steroogt (= staart), vind zy zich genoodzaakt omlaag te komen.

Wat een poespas!
Wat een toestand! Deze uitspraak heeft eigenlijk helemaal niets met poezen te maken, want poespas is een aanduiding voor een soort stamppot. Wist jij dat? In het Woordenboek der Nederlandsche Taal staat bij poespas: “een soort van weeke stamppot, gewoonlijk bestaande uit vleesch, gort en groenten, die aan boord van oorlogsschepen tweemaal per week wordt gegeten, als een schip zich in een haven bevindt.” Omdat het een nogal smerig uitziende hoop met eten betrof, is poespas uiteindelijk synoniem geworden voor “rommelzooi”. 

Een kat in de zak kopen
Een miskoop doen. De betekenis van dit gezegde valt vrij letterlijk te nemen: Iemand die vroeger (ongezien) een haas had gekocht, zou zijn thuisgekomen met een kat in de gesloten zak. Die persoon was dus afgezet. Ook wordt de link gelegd naar de Spaanse zegswijze dar gato por liebre, oftewel iemand een kat in plaats van een haas geven.

Iets voor de kat zijn viool doen
Iets doen zonder dat het zin heeft. Je kent dit spreekwoord waarschijnlijk ook met bepaalde lichaamsdelen van de kat. Omdat veel mensen deze bewoordingen grof vonden, zijn er in de loop van de tijd synoniemen voor gevonden. Viool is er daar één van en klinkt een stuk lieflijker. 

Ken jij nog andere katten-uitspraken met een bijzonder verhaal erachter? Laat het ons vooral weten in de reacties!